Niet zaligmakend
Na het vwo en wat studie-omzwervingen, ging Esther doen wat juf Natasja al had voorspeld: ze werd juf. In een praktijkonderzoek voor haar Master SEN verdiepte ze zich in meervoudige intelligentie en rouw. ‘Het was zelftherapie en vooral heel boeiend. Uit mijn onderzoek onder leerkrachten bleek dat ze het eng vinden om te bespreken, bang dat het pijnlijk is voor leerlingen, dat ze iets verkeerd doen, dat ze er geen tijd voor hebben. Te vaak is het onderwerp weggestopt in een stoffig hoekje en als het dan speelt, komt de directeur aan met een boekje uit het jaar nul. Of er ligt een rouwprotocol in de kast, waar nooit iemand in gekeken heeft. En als er dan iemand in of rondom de school overlijdt, schiet iedereen in de stress. Nee, weet wat er in staat, wie aanspreekpunten zijn, wat voor materialen er zijn om er aandacht aan te besteden. Een rouwprotocol is handig als checklist, maar zeker niet zaligmakend. Het moet wel up to date zijn. Bovendien vraagt elke situatie om maatwerk. En vooral: aandacht moet blijvend zijn, een doorlopende lijn zijn.’
Overleden hamster
Ruël vindt dat rouw en verlies geïntegreerd moeten zijn in het onderwijs: ‘Haal het de klassen in, niet bij elk onderwerp, maar wel met enige regelmaat, zodat het normaal wordt. Je kunt het in je dagelijkse lesgeven integreren bij aanhaakmomentjes. Vermijd het onderwerp niet. Als je bijvoorbeeld elke dag een gedicht leest in de klas, sla die over de dood dan niet over. Of integreer het in je levenslessen, meer algemeen, hoe ga je om met verdriet, hoe uit je dat? Dan leg je een basis. Of trek het breder naar verlies: een echtscheiding, een vlucht uit een ander land, een overleden hamster. Maar’, waarschuwt ze, ‘vergeet niet: niet alle kinderen willen er over praten en dat hoeft ook niet. Weet als leerkracht dus goed wie je leerlingen zijn en wat ze hebben meegemaakt.’
Drijfveer
Met haar bedrijf Mijn gouden traan timmert Ruël aan de weg op rouwgebied. Zo is er een Instatraining voor leerkrachten met basiskennis en praktische handvatten en een rouwpaspoort, een soort bulletjournal waar kinderen hun ei in kwijt kunnen. Op haar school, De Nutsschool Bezuidenhout in Den Haag, is ze juf van groep 2 en houdt ze zich bezig met de sociaal-emotionele ontwikkeling, waar rouw een onderdeel van is, op school. ‘Dat ik het heb meegemaakt, geeft mij extra voelsprieten. En zorgt voor een enorme drijfveer. Dat kinderen zich gezien gaan voelen, dat wil ik bereiken. Ik weet dat iets kleins al het verschil kan maken. Ik heb het gevoel als ik hiermee bezig ben, dat ik nog een beetje voor mijn jongere zelf zorg. Klinkt zweverig, maar dat is wat het is. Waar had ik iets aan gehad? Ik gun alle kinderen dat hun verdriet gezien wordt.’ Ze veert op: ‘Er is echt wel een rouwrevolutie gaande, er zit nu zo veel beweging in. CNV is er nu natuurlijk ook op gedoken, hoe werknemers meer ruimte kunnen krijgen voor rouw als het nodig is. Dat vind ik super.’