Onderwijs als gelijkmaker. Toch?

Onderwijs vormt de ruggengraat van onze samenleving. Als docenten hebben wij het voorrecht én de verantwoordelijkheid om de toekomst van onze studenten (mede) vorm te geven. Eén van de mooiste aspecten van ons vak is dat onderwijs fungeert als een krachtige gelijkmaker. Het opent deuren voor iedereen, ongeacht achtergrond of afkomst. Althans, zo zou het moeten zijn.

Het onderwijs heeft niet alleen betrekking op overdracht van kennis, maar heeft ook een belangrijke emancipatoire functie. We hebben de taak om studenten bewust te maken van hun rechten, kansen en verantwoordelijkheden als burgers van een inclusieve samenleving.

Inclusiviteit strekt zich uit tot alle facetten van het onderwijs. We streven ernaar een veilige en ondersteunende omgeving te creëren waarin diversiteit wordt omarmd en waarin iedere stem wordt gehoord. Maar ook een omgeving waar iedereen de gelijke kansen daadwerkelijk krijgt. Bijvoorbeeld via internationale ervaringen. Deze initiatieven bieden studenten kansen om nieuwe culturen te ontdekken en hun horizon te verbreden.

Daar wringt in de praktijk weleens de schoen. We kennen allemaal voorbeelden van interessante summer schools, mooie buitenlandervaringen en uitwisselingen, waarbij we studenten een (aanzienlijke) eigen bijdrage vragen. Tot zover de gelijke kansen. Laten we niet vergeten dat inclusiviteit inhoudt dat we gelijke kansen bieden, ook financieel. Er is bijvoorbeeld via Erasmus met de inclusiebeurzen veel mogelijk. Laten we ons inzetten voor voldoende financiering voor uitwisselingsprogramma's, voor zowel inkomende als uitgaande studenten. Dan kan elke gemotiveerde student deelnemen, ongeacht zijn of haar financiële achtergrond, en niet enkel de happy few.

Soms betekent inclusief zijn dat we moeilijke keuzes moeten maken. We moeten durven kijken naar onze programma's en activiteiten, en beoordelen of ze werkelijk bijdragen aan onze missie van inclusiviteit en onderwijs als de gelijkmaker. Doen ze dat niet? Dan schrappen we die en gaat onze aandacht uit naar die programma’s die dat wel bieden. Laten we als docenten blijven streven naar een onderwijssysteem dat alle studenten omarmt. We moeten daarvoor niet enkel naar boven kijken, naar het ministerie, naar het management of directie, maar ook zelf actief de eventuele hobbels wegnemen of creatief denken om ervoor te zorgen dat onderwijs die gelijkmaker kan blijven. Dat geeft voldoening en maakt het werken in het onderwijs zo mooi.