Vooraf: Dit verhaal verscheen in Schooljournaal 20 van 12 juni 2004. Vanwege het EK en de deelname van Oranje - voor het eerst sinds twee grote toernooien -, leek het ons leuk dit stuk te delen. Doorslaggevend voor de selectie van de spelers op hun positie was het aantal dienstjaren voor de klas. Vandaar de keus voor doelman Wille en reservedoelman Van der Merwe in plaats van de sportief veel succesvollere voormalige basisschoolleerkracht Hans van Breukelen (FC Utrecht, Nottingham Forest, PSV), die in 1988 keepte in het Nederlands Elftal dat Europees kampioen werd.
Doel
Acht minuten duurde de officiële interlandcarrière van doelman Joop Wille (83). Veel herinnert de Haarlemse recordhouder met de kortste staat van dienst zich niet meer van dat korte ogenblik dat hij op 21 april 1940 meespeelde als invaller .'Ik weet in ieder geval nog dat ik een hoge bal heb gepakt, en dat het volgens kranten uit die tijd minstens twaalf of dertien minuten is geweest.' Vanwege de bezetting door de Duitsers bleef het bij die ene keer. In 1941 behaalt Wille zijn hoofdakte aan de Rijkskweekschool Haarlem, gevolgd door de akten Engels MO-A en MO-B (middelbaar onderwijs). Achtereenvolgens gaf hij in zijn woonplaats les op een mulo en de Gemeentelijke Hbs voor Meisjes. Tot aan zijn pensionering in 1982 was hij tien jaar lang conrector van de Coornhert Scholengemeenschap in Haarlem. Ook was hij lid van tal van examencommissies. 'Waarom voor het onderwijs en niet voor het voetbal gekozen? Ik heb van jongs af aan voor de klas willen staan en zie het als een soort roeping.' Natuurlijk wisten zijn leerlingen van zijn voetballoopbaan. 'Goeiedag', klinkt het streng, 'ik stond wekelijks in de krant. Eerst met EDO en later met RCH, waarmee ik in 1953 als aanvoerder landskampioen werd. Op school werd met de jongens op maandagochtend nog wel eens “gezwamd” over dat voetballen. Het waren deels ook clubgenoten van me.' (Joop Wille overleed in 2009)
Achterhoede
Hagenaar Peter Kemper (61) stond tussen 1961 en 1975 onder contract van PSV en werd als links- en rechtsback driemaal voor Oranje uitverkoren. De tegenwoordige instroomcoördinator van de Fontys-opleiding voor management, economie en recht in Eindhoven, was bijna dertig jaar werkzaam als gymleraar voor hij in 1998 voor zijn huidige functie werd gevraagd. 'Naar de Academie voor Lichamelijke Opvoeding gaan, was de vervulling van een jeugddroom. Dat wilde ik al vanaf mijn dertiende.' Vanaf het moment dat Kemper meer wissel- dan basisspeler werd, kwam zijn loopbaan in het onderwijs op gang. 'Begin 1969 begon ik op een lts in Tilburg, en vlak daarop op een mavo in Eindhoven. Alles was zo georganiseerd dat ik 's middags kon meetrainen met PSV.' In 1977 kiest de dan inmiddels gestopte verdediger, die weigerde tegenstanders neer te leggen, voor het experimentele Instituut voor hoger beroepsonderwijs in de lichtstad, dat later opgaat in Hogeschool Fontys. Toen duidelijk werd dat sport van het rooster zou verdwijnen, stortte hij zich met een groep docenten op het omvormen van het propedeusejaar tot meer projectmatig onderwijs. 'Achteraf begrijp ik waarom de lessen op maandag altijd zo rommelig waren in het begin van mijn onderwijscarrière. Ik was doodmoe na een wedstrijddag.'
Arie Haan (55) wimpelde aanvankelijk aanbiedingen van Veendam en GVAV af, omdat hij net aan de kweekschol was begonnen en dat belangrijker vond. Toen de Winschotenaar in 1967 door Ajax werd gescout, leverde dat voor zijn studie aanvankelijk geen problemen op, omdat hij in het tweede elftal speelde. Het botste toen Ajax hem fullprof wilde maken en Haan nog een jaar wilde studeren voor zijn hoofdakte. Trainer Rinus Michels reageerde boos: 'Het is hier geen studentenhuis, dit is een voetbalclub'. Maar Haan, die stage liep bij onderwijzer en teamgenoot Klaas Nuninga, liet zich niet van de wijs brengen. De tegenwoordige bondscoach van China, befaamd om zijn afstandsschoten, kwam tot 35 interlands.
Mandekker Henk Vriens (60) van Willem II debuteerde in 1963 op 20-jarige leeftijd in het Nederlands Elftal. Hij zat toen nog op de Hts Tilburg. Daarna volgde de Technische Hogeschool in Eindhoven. 'Ik vond voetbal en studie moeilijk te combineren. Toen ik op mijn 27ste klaar was met mijn opleiding, ben ik gestopt met voetbal en heb ik voor het onderwijs gekozen. Dat was in 1969, ik speelde toen voor NAC in Breda. Een jaar daarvoor was ik al les gaan geven op de Hts Tilburg. Daar ben ik gebleven, tot ik vijf jaar geleden in de WAO belandde.' Vriens gaf op de school die nu Hogeschool Avans heet, les in werktuigbouwkunde, met name in de vakken dynamica en regeltechniek, wat onder meer wordt toegepast bij warmtehuishouding in gebouwen. 'Ondanks dat ik niet met mijn voetbalverleden te koop liep, werd mij tot het laatst gevraagd: "Bent u misschien.....?" Gek, dat een interland zo lang kan doorspelen.' Dat de Tilburger is afgekeurd, heeft alles te maken met werkdruk, en veelvuldige vernieuwingen, waar hij moeite mee had.
In 1913 promoveert dr. Lou(is) Otten (1883-1946) tot doctor in de geneeskunde op een proefschrift over verbreiding en besmettingswijze van de Indische pest. De technisch begaafde en onpasseerbare linksback van Quick Den Haag zal later een naar hem genoemd vaccin ontwikkelen dat hij overigens eerst op zichzelf testte. Het zal hem als wetenschapper internationale bekendheid geven. Otten, die twaalf keer in Oranje speelde voordat hij naar Nederlands- Indië vertrok in opdracht van de Dienst der pestbestrijding, was buitengewoon hoogleraar aan de universiteiten van Utrecht en Batavia en werd tijdens de oorlog drie jaar gevangen gezet door de Japanners.
Middenveld
Hij wees Ajax eerst de deur omdat hij de pedagogische academie wilde afmaken. Daarna stond Volendam-speler Keje Molenaar (45, twee interlands) nog een jaar voor de klas voordat hij instemde in een overgang naar Ajax. Daar combineerde de later in sportzaken gespecialiseerde advocaat, die veel voetballers zou bijstaan, het voetbal met een rechtenstudie.
'Een filosofische voetballer die het spel relativeerde zonder afstand te nemen van de essentie.' Zo omschreef Ajax-perschef David Endt ooit de voormalige spits van de Amsterdamse ploeg, Klaas Nuninga (63). De nuchtere Groninger, evenals Haan afkomstig uit Winschoten - en volgens GVAV-ploeggenoot Fransen meer spelverdeler dan spits - waagde na het behalen van de hoofdakte op de kweekschool in 1964 de overstap naar de hoofdstad. Hij wist na een jaar vervroegd uit militaire dienst te komen door op scholen in sociaal zwakkere buurten les te gaan geven: de Sam van Houtenschool en de Marius Bauerschool, beiden in Geuzenveld. 'De kinderen vonden het super om les te krijgen van zo'n bekende voetballer. Gebruikelijk grapje als de pers kwam was dat ik zei: "Ajax wordt kampioen. Wat is het koppelwerkwoord en welk lijdend voorwerp ontbreekt?" Dat was lachen, want dat was Feyenoord.' De mindere góden stimuleerde hij iedere week tot betere prestaties, door de kinderen die het hardst hun best hadden gedaan twee vrijkaartjes cadeau te geven.
Hij was mede-oprichter van het Montessori Lyceum in Amsterdam en leraar wis- en natuurkunde aan het Amsterdams Lyceum. In 1918 stopte hij op 26- jarige leeftijd met voetballen om leraar te worden in Nederlands-Indië. Haarlem- speler dr. J.J. Haak (1890-1945) speelde twee keer voor Oranje. De linksbinnen en zijn vrouw werden begin 1945 vermoord in concentratiekamp Oraniënburg, omdat zij in hun huis joodse kinderen lieten onderduiken.
Voorhoede
'Ik heb alles gehad, van de kleuters tot groep 8', zegt eenmalig international en Onderwijsbond CNV-lid Ad Brouwers (58) uit Breda. De voormalige rechtsbuiten van NAC geeft al 38 jaar les op de St. Petrus en Paulusschool in zijn woonplaats. In die tijd sloot hij zich ook aan bij rechtsvoorganger KOV. Hij is een tijd lid geweest van het managementteam, maar nu staat hij voor groep 5. 'Het mooie aan dit vak is toch het kind en daar ontwikkeling aan mee te geven. Als directielid mis je toch te veel het werken met kinderen. En dat is de reden waarom ik ooit ben gaan lesgeven.' Reden voor hem ook om aanbiedingen van de topclubs te negeren. Brouwers die tien jaar vaste waarde was voor NAC, wordt nog vaak herinnerd aan zijn voetbalverleden. Ook door zijn leerlingen. 'Komt door de vaders. Die had ik in de klas toen ik zelf nog speelde.' Na veel aandringen hangt nu zijn Oranjeshirt voor de duur van het EK in de klas. (foto bovenaan het artikel: Hans Kouwenhoven)
PSV-spits Harry Lubse (52, één interland) werd in 1974 voor een jaar taakverlichter van het hoofd der school op de St. Elizabethschool in Woensel. Hij kwam toen net uit dienst en was volledig bevoegd onderwijzer met de akte voor gym. 'Het was nog helemaal een meisjesschool. Ik gaf in bepaalde vakken les aan de hoogste klas en de directeur kon zijn administratie doen. Ik geloof niet dat de functie nog bestaat. Dat ik voetbalde gaf me toch een bepaalde status, ook al was ik nog geen vaste keus. Ik kwam wel eens op tv.' Lubse besluit zijn onderwijscarrière na nog een jaar als gymleraar op de Canisiusschool in Waalre. Tegenwoordig is hij account-manager bij Seher in Capelle aan den IJssel.
'Ach het is allemaal zo lang geleden. Ik weet alleen nog dat ik in 1976 na mijn eindexamen aan de Haagse Academie voor Lichamelijke Opvoeding op maandag aan de slag kon. Vier uur 's ochtends op een lts in Zaandam en daarna 's middags op een scholengemeenschap in Heerhugowaard', blikt AZ'67 vleugelspits Bobby Vosmaer (53) terug op zijn onderwijsjaren. Details over hoe leerlingen op zijn voetbalstatus reageerden, weet de tweevoudige international zich niet voor de geest te halen. Hij stopte met lesgeven omdat er geen tijd over bleef toen zijn club steeds professioneler werd. Sinds 1980 woont hij in Baden vlakbij Pittsburgh in de Verenigde Staten. 'Ik heb mijn eigen voetbalclub, de Northstars Soccer Club, met achttien teams. Jeugd tussen 9 en 18 jaar. Zo ben ik toch dicht bij het educatieve vak gebleven.'
De bondscoach
Vijfvoudig Oranje-spits en sinds 1974 ‘generaal voor het leven’ Rinus Michels (76) is de coach van ons droomelftal. Begin jaren vijftig studeert de oud-Ajax-trainer cum laude af aan de Academie voor Lichamelijke Opvoeding in Amsterdam met extra staatsdiploma's voor massage en heilgymnastiek (later fysiotherapie). Voor zijn succesperiode als trainer, vanaf 1956, werkt Michels negen jaar als gymnastiekleraar op de dr. Joh. C. Ammanschool voor doofstomme kinderen. In het boek De Generaal van Bert Hiddema roemt zijn toenmalige onderdirecteur Michels als een bezield leraar die vol overgave werkte en zeer geliefd was bij de kinderen. Daar leert hij ook die typische manier van staccato praten, zodat zijn leerlingen zien wat hij zegt. (Rinus Michels overleed in 2005)
Reservebank
Vervangende spelers zijn voor dit verhaal niet selecteerd, maar we konden in deze uitgave van Schooljournaal op de nieuwspagina’s wel melden dat ex-Oranjedoelman Peter van der Merwe (62) op 1 mei 2004 met vervroegd pensioen was gegaan als conciërge van het Munnikenheide College voor vmbo in Rucphen. De verdere tekst luidde als volgt: 'De oud-doelman van het Bredase NAC en het Nederlands Elftal vervulde die taak sinds 1985. Hij werd daar destijds voor gevraagd nadat hij weer enigszins hersteld was van gewrichtsreuma waarvoor hij al op 28-jarige Leeftijd werd afgekeurd voor betaald voetbal. 'Ik deed het werk voor halve dagen. Bibliotheek bijhouden, automaten vullen in de aula en af en toe in de klas, als een docent even weg moest, toezicht houden.' De doelman die in 1962 vijf keer de kleuren van Oranje verdedigde kon, zoals hij zelf zegt, 'lezen en schrijven met zijn leerlingen'. (Peter van der Merwe overleed in 2016)
