Kansenongelijkheid is als oorlog. Niemand wil het, en toch is het er. We kennen allemaal het spreekwoord: wie voor een dubbeltje geboren is, wordt nooit een kwartje. Oftewel: wie arm is, zal altijd arm blijven. Maar dat is niet zo in Nederland; want in Nederland gaan alle kinderen naar school, en kunnen alle dubbeltjes dus wel kwartjes worden. Want door uiteindelijk je diploma te halen; kun je een mooie goedbetaalde baan krijgen. Simpel, toch? Maar de realiteit blijkt wat weerbarstiger. Kind A heeft een thuissituatie waarin voldoende middelen beschikbaar zijn voor ontplooiing in alle denkbare vormen: hobby’s en sport, culturele uitstapjes, enzovoorts. Kind B heeft een thuissituatie waarin er (te) weinig geld is. Tel daarbij op dat laaggeletterdheid of analfabetisme bij mensen die in armoede leven vaker voorkomen. Het is niet leuk om te zeggen, maar kind B zal het waarschijnlijk een stuk zwaarder krijgen in het onderwijs, ondanks dat we allemaal streven naar eerlijke kansen. Het is te hopen dat hij of zij is gezegend met een talent voor taal en rekenen, anders staat kind B al helemaal voor een haast onmogelijke opgave.
'Kansenongelijkheid is als oorlog: niemand wil het, en toch is het er'
Ik ga hier geen pleidooi houden voor een totale herinrichting van het hele onderwijssysteem, maar ik vraag mij wel serieus af of de manier waarop wij kinderen beoordelen, en de middelen die we daarvoor gebruiken, niet veel te eenzijdig zijn. Met andere woorden: zijn de toetsen die we in het basisonderwijs gebruiken om bijvoorbeeld tot het schooladvies te komen, wel zo geschikt? Het is bizar te noemen dat sommige ouders, (denk aan: kind A) veel geld betalen voor bijles, gericht op het trainen voor dergelijk toetsmateriaal. Alsof kinderen die bijles hebben gekregen daar opeens slimmer door worden. Het is alleen op papier een ‘hoger dan gemiddelde score’. Vreemd genoeg hechten we daar wel veel waarde aan. Mijn punt is: nu lijkt het net alsof het goed kunnen maken van gatenteksten en multiplechoicevragen over taal en rekenen het belangrijkste is. Alsof dat de meest bepalende factoren zijn tot ’succes’ in ons leven. Vreemd dat we factoren als creativiteit, sportiviteit, muzikaliteit of sociale vaardigheden zo weinig laten meewegen. En hierdoor gaat er ongekend veel talent, ook in Nederland, verloren. We doen kinderen die andere talenten hebben dan taal en rekenen echt te kort. En dat is niet eerlijk. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?
