Dat is een goede les!

Binnen het tijdsbestek van één week zijn er vier verschillende momenten dat ik spreek over de kwaliteit van een les en/of het lesgeven. Dat is wanneer ik nieuwe inspecteurs meeneem in onze standaard OP3, pedagogisch- didactisch handelen, bij een onderzoek op een school, waar ik in gesprek ga met het team van leraren over ‘wat is een goede les?’, tijdens een gastles aan de pabo, waar ik studenten dezelfde vraag stel en op een symposium van de boekpresentatie Zicht op de les.

Ik neem onze nieuwe inspecteurs mee in het observeren, om na lesobservaties een schoolbeeld te kunnen vormen van het pedagogisch-didactisch handelen. We starten met de tegeltjeswijsheid ‘Observeren kun je leren, observeren moet je leren!’ Die boodschap hoor ik ook op het symposium later die week. Een van de moeilijke, maar belangrijke aspecten is het uitstellen van je oordeel en proberen los te komen van je aannames. Het ezelsbruggetje dat we meegeven is de www: Wat zie je, Waarom gebeurt dat en Wat ga je ermee doen?

Een andere boodschap die we regelmatig herhalen, is dat we lessen noch leraren beoordelen. We willen een beeld creëren van het handelen van de leraren op de school om een oordeel te kunnen vormen over OP3. Dat spiegelen we aan hetgeen we gelezen hebben over welke afspraken de school heeft gemaakt over lesmodellen en klassenmanagement en we spreken op een school leraren en leerlingen. Dat alles vormt ons beeld. In ons kader staat de tekst ‘de leraren creëren een pedagogisch en didactisch passend en stimulerend leerklimaat’. Maar wat is dat? Die vraag levert mooie gesprekken op.

Op de school waar ik ben en waar ik niet blij word van de geobserveerde lessen, stel ik leraren de vraag: wat vinden jullie hier op school een goede les? Na een lange stilte hoor ik alleen dat je als leraar boven de lesstof moet staan, maar verder komt er niets. Behalve dan dat ze het er nooit over hebben gehad op school. Op het symposium wordt bevestigd dat een goede les al begint bij de voorfase, waar je inventariseert wat leerlingen al kunnen. Daarop baseer je je voorbereiding. En na het lesgeven moet je reflecteren op je les. Dat alles bij elkaar vormen samen de les.

Wat heb je geleerd vandaag?

Inspecteur M@rk

In de Staat van het Onderwijs hebben wij in 2023 iets geschreven over de monitor leskwaliteit, waarbij we een wetenschappelijk onderzochte ‘goede les’ opgeknipt hebben in vijf elementen: lesklimaat, klassenmanagement, instructie, afstemming en e zelfregulerend leren. En kort door de bocht gezegd; hoe verder je in dit rijtje van vijf komt, hoe minder wij als inspectie dat hebben waar genomen.

Op de pabo hebben ze het duidelijk gehad over EDI-lessen. Op mijn vraag wat een goede les is, krijg ik allerlei aspecten uit het EDI-model. Het expliciete directe instructiemodel, waarbij het belangrijk is terug te blikken op de vorige les over hetzelfde onderwerp, duidelijk het leerdoel kenbaar te maken en je instructie en verwerking af te stemmen op het niveau van de leerlingen. Momenteel doen wij een themaonderzoek vakdidactiek. Lijkt me een van de aspecten die ertoe doet om leerlingen iets te laten leren. Ik ben benieuwd wat we ontdekken. Maar de conclusies daarvan moeten we nog even uitstellen, tot we meer onderzoeken hebben gedaan.

Tijdens het schoolonderzoek vraagt mijn collega aan de leerlingen die we spreken ‘Wat heb je geleerd vandaag?’ Dat het dan stil blijft, is ‘een goede les’ voor de school!