Denk aan het maken van lesmaterialen, het voorbereiden van lessen, het nakijken van leerlingen- en studentenwerk en de toetsing. Door gebruik te maken van een AI-bot als ChatGPT hebben leraren als het ware altijd een creatieve, snelle en intelligente digitale assistent ter beschikking die veel werk uit handen kan nemen. Dat bespaart tijd en kan de kwaliteit van onderwijs bevorderen.” En ook voor leerlingen en studenten biedt ChatGPT nieuw perspectief, stelt Boetje. “Het kan bijdragen aan hun ontwikkeling en hen verrijken, mits op de juiste wijze gebruikt.”
Kansen en keerzijden
Redeneren in de lijn van “we houden ChatGPT zoveel mogelijk buiten de deur” is dan ook “zinloos” volgens haar. “AI is al volop onderdeel van de maatschappij. Leerlingen en studenten krijgen er in hun verdere leven en loopbaan sowieso mee te maken. Maak daarom beleid om het op een zinvolle en verantwoorde wijze in te zetten in het onderwijs”, aldus de onderwijskundige. Het is daarbij van belang de kansen en keerzijden scherp te hebben, benadrukt ze. “Dat vraagt om een kritische benadering. En om met het team het gesprek aan te gaan over de dilemma’s die AI met zich meebrengt. Dat gaat met name over de ethische vraagstukken. Onderzoek met elkaar de mogelijkheden en risico’s.
Pas door er daadwerkelijk mee aan de slag te gaan en de verschillende toepassingen te verkennen, begrijp je wat de voor- en nadelen zijn. Motiveer je team daarom het te gaan gebruiken, zowel in de klas als voor de eigen werkzaamheden. Zijn er leraren die veel weerstand voelen? Neem geen genoegen met argumenten als ‘het werkt niet voor mij’, maar blijf stimuleren om het toch te gaan onderzoeken. Niet elke leraar hoeft het natuurlijk in te zetten, maar het is handig als per sectie een aantal er bekend mee zijn. En ga er zelf ook mee aan de gang!”
Inspireren team
Hoe inspireer je als schoolleider je team, ook als je zelf wellicht nog weinig weet hebt van AI? Boetje: “Maak gebruik van leraren of andere medewerkers die er al verder mee zijn. Laat hen kartrekker zijn voor de rest van het team of de sectie. Faciliteer hen met uren voor onderwijsontwikkeling en laat deze enthousiastelingen collega’s inspireren met concrete en inventieve lesideeën. Dat geldt ook voor bestuurders. De voorlopers onder hen kunnen hun kijk, kennis en bevindingen delen met directeuren en teamleiders, zodat de knowhow zich uiteindelijk organisatiebreed kan verspreiden.”
Kritisch denken
Ondanks de kansen die AI biedt, zijn er ook serieuze haken en ogen, met name op het ethische vlak. Zo is de informatie niet altijd neutraal of kloppend en zijn de oorsprong en bronnen moeilijk te herleiden, weet Boetje. “Dat vraagt om er op een bewuste manier mee om te gaan. Daar is een cultuur van kritisch denken en bevragen voor nodig. Dit geldt voor de leraren, maar ook hoe zij leerlingen helpen omgaan met een verantwoord en zinvol gebruik van AI, gericht op een toekomst waarin het een rol zal blijven spelen. Ik denk daarom ook niet dat het zinvol is leerlingen die hun huiswerk hebben gemaakt met behulp van ChatGPT te straffen met een onvoldoende. Het is beter om beleid te maken over hoe het ingezet kan worden, juist ook bij het maken van opdrachten. Je kunt leerlingen en studenten bijvoorbeeld vragen de chatgeschiedenis erbij aan te leveren, waarbij je hen het resultaat laat beargumenteren.”
Wat kun je als schoolleider met ChatGPT?
Visie en beleidsdocumenten
Het ontwikkelen en schrijven van een visie is tijdrovend, zegt Boetje. “ChatGPT kan daarin een rol vervullen. Wat zijn bijvoorbeeld de nieuwste trends in onderwijs? De antwoorden kunnen (mede) als basis dienen voor het gesprek met het team over de te varen koers. Staat er al een visie op papier? Vraag ChatGPT welke verbeteringen nog mogelijk zijn. Upload het document en voer bijvoorbeeld als prompt (instructie) in: wat zouden we kunnen aanpassen aan onze visie?”
Saaie beleidsdocumenten opstellen? Ook dat kan anders, legt ze uit. “Stop de ideeën uit de brainstorm met het team erin en geef ChatGPT de instructie ze uit te werken. Het scheelt veel tijd als je zo’n document niet helemaal zelf hoeft uit te tikken. Je kunt ook vragen om nieuwe suggesties voor het stuk en eventueel een vergelijking laten maken. En je hoeft uiteraard niet alles klakkeloos over te nemen. Al gebruik je de uitkomst slechts als raamwerk waarin je aanpassingen doet, dan nog kost het je minder energie en ben je er sneller mee klaar.”
Vacatures en een co-pilot
Als schoolleider ben je vaak veel tijd kwijt met het werven van personeel. Hoe weet je of je het op de juiste manier aanpakt? Hoe spreek je de doelgroep treffend aan? Hoe beperk je ongewenste bias? Boetje: “ChatGPT kan een vacaturetekst opstellen die aansluit bij de doelgroep. Ook kan de AI-tool tips of suggesties geven voor aanpassingen in reeds bestaande tekst.” Verder is ChatGPT ook handig als co-pilot of ‘buddy’, weet de AI-expert. “Je kunt allerlei praktische vragen en dilemma’s voorleggen. Denk aan het formuleren van een lastig mailtje aan ouders, of het schetsen van diverse scenario’s om een moeilijk gesprek te voeren. Of als je twijfelt over een keuze: de voor- en nadelen op een rijtje zetten. Zaken waar je anders in je eentje nodeloos het hoofd over kunt breken, kun je op deze manier snel uitkristalliseren. Het is ook een veilige, ongecompliceerde optie, je hoeft er niemand anders bij te betrekken.”
Inspiratie voor je docententeam
Een complete les
Tip van Boetje: “Stel je hebt in de krant een interessant artikel gelezen over de ontstaansgeschiedenis van Nederland. Je kunt ChatGPT dan vragen een les ervan te maken, bijvoorbeeld voor havoleerlingen. Of als je het niveau te moeilijk vindt, kun je het laten aanpassen naar eenvoudiger taalgebruik. Je kunt de AI-bot ook instrueren er een smart leerdoel bij te bedenken en eventueel een toets. Voor elke hulpvraag aan de bot geldt: hoe specifieker jouw vraag ofwel ’prompt’, des te bruikbaarder zal de uitkomst zijn.”
Nakijkwerk
Het is ook mogelijk om (tussentijds) werk te laten nakijken van leerlingen en studenten, vertelt ze. “Neem het schrijven van een opstel of literair verslag. Vanwege de beperkte tijd kun je als leraar vaak alleen feedback geven op de eindversie. Met ChatGPT is het mogelijk op een snelle manier ook tussentijds het werk na te kijken, zodat de leerling meer leert tijdens en van het proces. Maar ook de eindversie kun je laten beoordelen, helemaal volgens jouw normen en criteria. Je kunt goede en slechte voorbeelden van bijvoorbeeld andere jaren invoeren, inclusief de cijfers die je eraan hebt toegekend. Zoals een acht, een zes of een onvoldoende. Ook kun je de belangrijkste aandachtspunten ingeven. Denk aan de lengte van de zinnen, het gebruik van interpunctie of de woordenschat. En je kunt om sterke en verbeterpunten vragen.”
