Geschiedenis van CNV

Oprichting CNV

In 1909 wordt het Christelijk Nationale Vakverbond opgericht in een Arnhems geheelonthouderscafé. De Christelijke beginselen zijn het cement van de vakbeweging, zo blijkt uit de statuten. Net als het voornemen om altijd met elkaar in dialoog te gaan over sociaal economische vraagstukken. Een duidelijk statement, dat nu nog steeds geldt.

Speler in Haagse arena

CNV claimt, als gevolg van de Eerste Wereldoorlog, een prominente maatschappelijke positie. De vakbond dringt door tot het politieke speelveld. Laat haar stem horen in de Hoge Raad van Arbeid, grondlegger van de Nederlandse overlegeconomie. En dringt door tot het Nederlands parlement, met verkiesbare vakbondsleden. Herman Amelink, secretaris in de jaren ’20, pleit voor sectorale inspraak van werknemers. Zijn gedachtevorming is sterk geïnspireerd op buitenlandse en rooms-katholieke denkers. Daarnaast vormt CNV zich om tot een meer zelfvoorzienende organisatie. Met een eigen drukkerij. En zelfs een eigen vakantieoord.

Crisis jaren '30

De opvolgende jaren zijn mager. Een internationale crisis in de jaren ’30 raakt niet alleen werkenden, ook de jeugd. De vakbond bestrijdt massawerkeloosheid en maakt zich sterk voor algemeen bindende collectieve arbeidsovereenkomsten. En mengt zich ook in maatschappelijke discussies over de opkomst van het nationaal-socialisme. CNV-lidmaatschap wordt NSB-aanhangers onthouden.

CNV in de Tweede wereldoorlog

Na de jaren ’30 crisis, voltrekt zich een ander drama: de Tweede Wereldoorlog. Op 10 mei 1940 valt het Duitse leger Nederland binnen. Seys-Inquart, rijkscommissaris van Nederland, meldt CNV per brief dat een NSB-er het bestuur overneemt. Het voltallig zittende bestuur stapt op. Als protest. Vakbondswerk verschuift naar ondergronds. En werkt samen met het sociaal-democratische NVV en de rooms-katholieke KAB.

Na de oorlog

CNV bouwt zich snel op, na de oorlog en focust zich op herstelbeleid en loonpolitiek. Ook pleit men voor een verzekeringsstelsel voor werknemers. Een werkende moet genoeg verdienen om zich te dekken tegen risico’s, zoals werkloosheid en het pensioen. Midden jaren ’50 trekt de economie aan. Werknemers delen in welvaartsgroei. In 1954 stijgt het eerste loon boven de inflatie uit.

Jaren '60, '70 en '80

Van diepe recessie is geen sprake in de jaren ’60. De bomen groeien tot de hemel. Krapte op de arbeidsmarkt zorgt voor stijgende lonen. De vrije zaterdag wordt ingevoerd. En de eerste buitenlandse werknemers werken in Nederlandse bedrijven. Het tij keert als in 1973 de oliecrisis aanbreekt. Massawerkloosheid groeit explosief. De 36-urige werkweek en een vervroegde uittredingsregeling bieden soelaas. Ook hint de bond in 1974 op een samenwerkingsverband met NVV en NKV. Dit loopt spaak, omdat CNV sterk vasthoudt aan haar eigen christelijk-sociale karakter, het fundament van de vereniging. De economische crisis zet beginjaren ’80 door. De betaalbaarheid van sociale zekerheid komt in het gedrang. CNV bepleit dat sociale partners verantwoordelijkheid krijgen in werknemersverzekeringen. Helaas zonder veel effect.

Jaren '90

Tijdens het paarse kabinet in 1994 wint het arbeidsmarktbeleid en werknemersverzekeringen aan terrein. In tien jaar tijd verliest de vakbeweging haar bestuurlijke positie op sociaal zekerheidsgebied. Het accent verschuift van het verstrekken van uitkeringen, naar het activeren van werkzoekenden in het vinden van ander werk.

CNV in de 21ste eeuw

De nieuwe eeuw start met ongekend optimisme over de economie. Omslaande conjunctuur zet een periode van maatschappelijke onrust in. De wereld schikt op door internationale terroristische aanslagen en binnenlandse politieke moorden. CNV brengt in 2000 een eigen visie uit op de WAO-toekomst, mede door het groot aantal arbeidsongeschikten. Een breed gedragen voorstel.

Ook raakt de vakbeweging verstrikt in een conflict met het kabinet over vergrijzing en arbeidsongeschiktheid. Na de grootste vakbondsdemonstratie ooit, wordt eind 2004 alsnog in de beste polder tradities een overeenkomst gesloten.

Meer vakbondshistorie

Samen met andere vakbonden, vormt CNV de Vakbondshistorische vereniging. Wil jij je verder verdiepen in de geschiedenis van CNV of andere vakbewegingen? Meer informatie vind je hier. En wil je meer weten over de rol van de vakbeweging in de tweede wereldoorlog? Je leest hier alles over dit specifieke tijdsperk.