Lilianne Ploumen, PvdA
Een rood hart op een t-shirt verandert niks aan de werkdruk, schrijft de PvdA in het verkiezingsprogramma. Ploumen: ‘Ik vind de CNV-campagne voor de publieke sector een goed idee. Met de slogan #waarderenisinvesteren ben ik het eens. Natuurlijk is het heel fijn om de warmte en dankbaarheid van mensen te voelen voor wat je doet, zoals het afgelopen jaar in coronatijd, maar die waardering moet wel omgezet worden in investering. We weten dat het salaris voor mensen in de publieke sector niet het allerbelangrijkste is, maar zij die voor ons allemaal werken, verdienen gewoon een fatsoenlijke beloning! In ons plan voor Nederland kiezen we er voor om veel meer te investeren in de publieke sector. En dat doen we door miljonairs en multinationals meer te laten bijdragen.’ De partij wil de werkdruk in de zorg verlagen en de salarissen verhogen. ‘De startsalarissen zijn vaak laag en de werkdruk hoog, en die combinatie maakt het beroep niet aantrekkelijk. Er stromen wel mensen de zorg in, maar er stromen er ook weer heel veel uit, omdat ze het niet volhouden. En dat verhoogt weer de werkdruk van de anderen.’
Over de sector overheid/publieke diensten: ‘We zien dat hele bevolkingsgroepen opgesloten zijn geraakt in een soort toeslagensysteem. We willen daarvan af door de inkomens te verhogen en bijvoorbeeld de kinderopvang gratis te maken. Maak het onnodig dat ze die toeslagen nodig hebben. Uitvoeringsorganisaties moeten op een andere manier gaan werken, mensen op een andere manier bejegenen, uitgaan van vertrouwen.’
Mark Rutte, VVD
‘Onze waardering voor iedereen die werkt in de publieke sector was al groot’, zegt Rutte desgevraagd, ‘maar is in de coronacrisis alleen maar groter geworden. Of het nu gaat om de verpleegkundige, de leraar of de agent, zij zijn onmisbaar om ons leven vrij en veilig te kunnen leven. Wij kijken voortdurend hoe we hun werk eenvoudiger kunnen maken. Door ze meer verantwoordelijkheid te geven, te kijken welke taken onmisbaar zijn en welke niet, ze niet lastig te vallen met te veel regels en inderdaad ook door naar hun salaris te kijken. Maar het zou te eenzijdig zijn om te denken dat alles alleen maar met een zak geld kan worden opgelost. We kijken naar het totaalpakket. Daar zullen we de komende periode in investeren, maar hoe precies, daar kunnen we nu nog niet op vooruit lopen. We wachten daarvoor nog op de doorrekening van ons verkiezingsprogramma, dan kunnen we een indicatie geven. Maar het hangt natuurlijk ook af van de afspraken die we uiteindelijk maken in een regeerakkoord.’
Jesse Klaver, GroenLinks
‘De publieke sector is van onschatbare waarde voor ons land. Dat was altijd al zo, maar voor het eerst lijkt het alsof iedereen dat nu ziet’, zegt Klaver. ‘Ik ben heel blij met die extra aandacht, maar het is niet voldoende. Het gaat om geld, om investering, maar ook om iets heel anders belangrijks: zeggenschap. Of ik nou mensen in de zorg of het onderwijs spreek, ze zeggen aan het eind van de dag: ik heb het gevoel dat ik tekortgeschoten ben, dat ik mijn leerlingen of patiënten niet dat heb kunnen geven wat ze nodig hebben. En dat heeft te maken met een enorme werkdruk, te weinig collega’s en beknellende protocollen. Dat moeten we eerst oplossen. Extra personeel is hiervoor cruciaal. Wij willen daarom de salarissen in de zorg omhoog, zeker aan de onderkant van het loongebouw. De thuiszorgenden, de helpenden, ze verdienen echt meer!’
Prioriteit heeft de Jeugdzorg. ‘Mentale gezondheid is minstens zo belangrijk als fysieke gezondheid. Ik ben politicus maar in de eerste plaats vader. Mijn hart breekt als ik zie hoe we professionals niet in staat stellen om kinderen genoeg te helpen en als ik de radeloosheid bij kinderen en ouders zie.’
Ook bij overheid en publieke diensten moet er geld bij: ‘Meer handen om al het uitvoerende werk van de overheid goed uit te voeren. Door de affaires bij de uitvoeringsorganisaties is iedereen daar nu wel van doordrongen. Zeker door de decentralisaties is er fors bezuinigd, waardoor diensten geld te kort komen en daardoor zelf tekortschieten.’
Gert-Jan Segers, ChristenUnie
‘Wij willen twee miljard euro structureel investeren in betere beloning in de publieke sector. We hebben – zeker in de coronacrisis – gezien dat de publieke sector de ruggengraat is van onze samenleving. Het is ontzettend belangrijk dat mensen zich gewaardeerd voelen door goede werkomstandigheden en een goed salaris. In de zorg is inspraak bijvoorbeeld cruciaal, maar dat moet hand in hand gaan met extra loon. We willen niet, zoals de oppositie heel makkelijk wilde, overal structureel een salarisverbetering. We willen kijken waar het knelt; aanvangssalarissen, doorgroeimogelijkheden, onderbetaling van bepaald verplegend personeel. Er zijn mensen in de zorg die ongelooflijk rijk worden – zoals de medische specialisten – en er zijn mensen die ongelooflijk onderbetaald worden. Dat willen we dichter bij elkaar brengen.’
Ook voor bepaalde groepen bij overheid en publieke diensten heeft de ChristenUnie iets in petto: verhoging van het minimumloon. ‘Daarmee til je het hele loongebouw op, ook bijvoorbeeld van werknemers in de afvaldienst die ook in de frontlinie hebben gestaan en staan. Alle onderste schalen gaan dan omhoog. We willen dat minimumloon zo’n 13, 14 tot 15 procent verhogen.’
Sigrid Kaag, D66
‘Ik vind het ontzettend belangrijk dat mensen in de publieke sector zoals leraren, verpleegkundigen en agenten meer waardering verdienen en een beter salaris’, zegt Kaag. ‘Ik denk dat niemand dit werk om rijk te worden, maar mensen verdienen wel de erkenning van een beter salaris. Laten we niet opnieuw kruidenieren op de steunpilaren van ons land. De consequenties van dat beleid zagen we bij het tekort aan personeel voor de ic’s, maar ook in het onderwijs. Nooit gedacht dat we in Nederland in 2021 zouden spreken van functioneel analfabetisme onder 15-jarigen.’ D66 wil daarom drie miljard uittrekken voor betere salarissen in de publieke sector, verlaging van de werkdruk of extra personeel.
Daar mogen van de liberaal-democraten de rijkere Nederlanders aan meebetalen door het verhogen van de vermogensbelasting. Ook worden de meest vervuilende bedrijven zwaarder belast in het kader van de klimaatcrisis. ‘Belangrijk voor ons is ook de €200 miljoen die we uittrekken voor uitvoeringsorganisaties. Vroeger was de uitvoering een veelgebruikte bezuinigingspost voor partijen, maar wij kiezen er nu juist voor om te investeren om achterstanden weg te werken en weer ruimte te bieden voor de menselijke maat. Dat financieren we onder meer door verantwoordingseisen in de zorg te standaardiseren. Dat leidt ook nog eens tot minder administratieve lasten.’ De partij trekt ook €300 miljoen uit voor het wegwerken van tekorten in de jeugdzorg, €400 miljoen voor extra personeel op Defensie en €100 miljoen voor extra wijkagenten.
Wopke Hoekstra, CDA
‘Dit was al geschreven, voordat ik lijsttrekker werd, maar het is me wel uit het hart gegrepen’, zegt Hoekstra over de passage uit het verkiezingsprogramma waarin wordt opgeroepen tot eerherstel voor het gezag en respect voor leerkrachten en docenten. ‘Ik zie dat ook bij onze kinderen op school. De assertiviteit – iets wat overigens breder speelt in de samenleving, het is niet uniek voor het onderwijs – van sommige ouders grenst soms aan het intimiderende. Aan de ene kant is het hartstikke mooi dat we in een land wonen waarin iedereen de vrijheid heeft om zijn mening te kunnen uiten. Aan de andere kant is de samenleving ook gebaat bij respect voor mensen die vitale functies vervullen. Van de ambulancebroeder tot de politieagent, en de burgemeester tot de leraar. Dat zijn hele wezenlijke functies. Ik ben daar niet zonder zorgen over.’
‘Het is ongelooflijk belangrijk om te blijven investeren in de vaardigheden en competenties die we hebben voor onze banen. Of dat nu medische professies zijn of het onderwijs. Daar hoort ook een goed salaris bij, want waardering is meer dan alleen applaus.’
Lilian Marijnissen, SP
‘Waarderen is investeren’, herhaalt Marijnissen instemmend de campagneslogan van het CNV. ‘Voor de coronacrisis piepte en kraakte de publieke sector al, omdat het jarenlang als kostenpost is gezien. Voor het eerst in de historie was er zelfs een staking in de ziekenhuizen. Terwijl de publieke sector van ons allemaal is en goed toegankelijk moet zijn. Als je niet investeert en niet waardeert zie je de tekorten oplopen in het onderwijs, in de zorg en bij de politie. Daar is het kabinet flink in tekort geschoten.’
De SP strijdt ook tegen vercommercialisering van wat eigenlijk van ons allemaal is. ‘Het Luzac College in het onderwijs, de particuliere bewakingsbedrijven in de rijke buurten, omdat het politiebureau in de wijk is gesloten. Maar het speelt ook in de zorg. Als je geld hebt kun je je moeder in een zorgboerderij met excellente zorg laten plaatsen. Een ander moet op de wachtlijst voor het verpleeghuis om de hoek. Er is jarenlang op beknibbeld, zo niet keihard bezuinigd op de publieke sector. Dat moet in de toekomst radicaal anders. Er moet echt meer geïnvesteerd worden. Maar dat is een politieke keuze.’
