Overheden zetten in op behoud jonge ambtenaren

Zwolle heeft de afgelopen jaren hard aan de weg getimmerd om jongeren aan te trek- ken. Dat heeft zoden aan de dijk gezet: het aantal jonge ambtenaren in dienst nam toe. In 2023 was ruim een kwart van het personeel jonger dan 36 jaar. Het vervelende is alleen dat een groot deel van hen binnen zo’n twee jaar alweer uitstroomt. Vandaar dat Paul Guldemond (wethouder bedrijfsvoering) de focus wil verleggen naar het behou- den van jonge medewerkers. Hij denkt de uitstroom te kunnen verminderen door onder andere het bieden van meer doorgroei- en ontwikkelmogelijkheden en een betere begeleiding van nieuwe collega's, schrijft hij de gemeenteraad.

Loopbaanbegeleider

Zo is de Leergang Jonge Ambtenaren opgezet, een pro- gramma dat jonge ambtenaren kansen biedt zich persoon- lijk en professioneel te ontwikkelen. Denk aan een mix van trainingen, workshops, intervisiebijeenkomsten en ambitiegesprekken met een loopbaanbegeleider. Daarnaast is Jong Zwolle opgericht, een vereniging voor jonge mede- werkers tot en met 35 jaar. De vereniging organiseert regelmatig activiteiten, afgestemd op de behoefte van de doelgroep. ‘Dat gaat van gezellige bijeenkomsten tot inspirerende workshops,’ aldus Guldemond in zijn brief aan de raad. En met ‘Team Baanbrekers’ is een nieuwe moge- lijkheid gecreëerd voor medewerkers om talenten breed te ontwikkelen en in te zetten.

Onderzoek

De maatregelen zijn afgestemd op de uitkomsten van een onderzoek dat Zwolle deed onder jonge medewerkers. Daaruit blijkt dat de meeste van hen tevreden zijn met de gemeente als werkgever en het liefst langer dan drie jaar willen blijven, maar dan wel in een andere functie. Een derde van de jonge ambtenaren geeft aan dat het aanbieden van betere carrièremogelijkheden een middel kan zijn om ze te behouden. Ook meer salaris en ontwikkelkansen kunnen soelaas brengen, evenals het aanmoedigen van hun initiatieven en innovatieve ideeën.

Mentorprogramma

Behalve Zwolle zoeken ook andere overheden naar manie- ren om jongeren te behouden. Zo is in 2023 de pilot MentorConnector gestart, een mentorprogramma dat jonge ambtenaren koppelt aan ervaren professionals bij collegaoverheidsorganisaties. Aan dit organisatieoverstij- gende en interbestuurlijk programma nemen inmiddels zo’n tien overheden deel, waaronder de gemeenten Waalwijk, Tiel, Tilburg, Mobiliteitscentrum Regio West-Brabant en Waterschap Zuiderzeeland. Een van de belangrijkste redenen waarom medewerkers zich aanmelden voor de pilot is de behoefte aan meer duidelijkheid en een vertrouwde sparringpartner, weet initiatiefnemer Rebecca Heye (36). ‘“Ik doe maar wat”, is wat ik regelmatig te horen krijg. Jonge ambtenaren zijn maat- schappelijk gedreven en vinden autonomie belangrijk. Het liefst bepalen ze zelf de manier waarop ze hun werk invullen. Tegelijkertijd is er ook een behoefte aan kaders. En die ont- breken nog wel eens op de werkvloer. Door het gebrek aan duidelijke aanwijzingen en feedback, ontstaat het gevoel dat ze constant aan het improviseren zijn.’

On boarding

Heye was zelf een jonge ambtenaar en werkte jarenlang voor de provincie Gelderland en gemeente Breda. Maar ook zij verliet de overheid. ‘Ik was toe aan een volgende stap en zag een mooie uitdaging in het ondernemerschap.’ Toen ze als twintiger startte als ambtenaar nam ze deel aan een trainee-programma, waar ze ‘heel veel’ aan heeft gehad. ‘Maar zo’n “rode-loper-behandeling” is slechts voor een klein groepje weggelegd. Lang niet elke jonge ambtenaar kan er gebruik van maken.’ De onboarding van nieuwe medewerkers verschilt sowieso nogal per overheidsorganisatie, zegt ze. ‘Dat gaat van een eigen coach tot honderddagenprogramma’s, tot alles zelf moeten uitzoeken. Zelfs als de begeleiding goed is, stopt die vaak na zo’n drie maanden. Terwijl de behoefte aan feedback en bevestiging na die startperiode juist toeneemt. Het werk begint dan pas echt. Als daar geen oog voor is, krijgen mensen het gevoel in drijfzand terecht te komen, met het gevolg dat ze er na een tijdje de brui aan geven en vertrekken.’

Senior collega

Leidinggevenden willen wel graag begeleiding bieden, maar het ontbreekt hen vaak aan tijd, bijvoorbeeld door de grootte van de teams, weet Heye. ‘Eigenlijk zou elke jonge ambtenaar een fijne senior-collega moeten hebben om mee te sparren.’ Vandaar de pilot die ze heeft opgezet. Het programma houdt in dat jonge ambtenaren tot 36 jaar een jaar lang kunnen rekenen op intensieve steun van een door de wol geverfde mentor met ruime ervaring bij de overheid. Zoals een beleidsadviseur of afdelingshoofd. Zij begeleiden bij vragen over de uitvoering van het werk: hoe krijg je duidelijkheid over kaders? Hoe schrijf je een goede raadsbrief? Of vragen over communicatie: hoe neem je collega’s mee in je werk? Hoe ga je om met (moeilijke) bestuurders? En ook persoonlijke ontwikkeling kan aan bod komen. Wat wordt de volgende stap in je loopbaan? Hoe word je meer zelfverzekerd in je rol? ‘Geen vraag is te gek’, zegt Heye. ‘Het mooie van het traject is dat het echt iets oplost. Je ziet mensen grip krijgen op hun werk en steviger in hun schoenen staan.’