Buddy’s nodig voor personeelsbehoud

Incidenten met grote impact

Sinds januari 2022 kun je als medewerker van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) en Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) je ei kwijt bij een buddy. Binnen deze organisaties krijgen medewerkers te maken met voorvallen die flinke impact kunnen hebben. Zoals agressie, scheldpartijen, geweld of zelfdodingen. Tegelijkertijd bagatelliseren medewerkers de voorvallen onder het mom van: “het hoort erbij” en wordt de hulp van bijvoorbeeld een vertrouwenspersoon minder snel gezocht. Dit terwijl de impact van voorvallen zich opstapelt en vroeg of laat kan zorgen voor mentale en fysieke klachten met soms uitval als gevolg. Iets wat zorgen baart met de nu al hoge personeelstekorten in de sector.

Anoniem je verhaal kwijt kunnen

Bij een buddy kunnen medewerkers terecht om hun hart te luchten. Een buddy is een directe collega, een ervaringsdeskundige die precies begrijpt wat het werk inhoudt en met welke situaties je te maken kunt krijgen. En ook wat deze met je kunnen doen. Een buddy luistert zonder oordeel en geeft geen advies. Je kan als DJI- of IND-medewerker je verhaal kwijt, ook over zaken die privé spelen, en hoeft er verder niets mee. Verhalen worden ook niet vastgelegd, anders dan bij bijvoorbeeld een nazorgteam dat na een ernstig incident met een medewerker in gesprek gaat. Dit maakt het laagdrempelig om bij een buddy aan te kloppen.

Positieve invloed op mentale staat

Penitentiaire inrichtingswerker (PIW’er) Marianne is sinds 2023 een buddy. Ze vertelt dat het al goed is als iemand zijn hart maar even kan luchten en er niet meer mee rondloopt: ‘Als ik met medewerkers praat, merk ik dat gebeurtenissen meer met ze doen dan ze beseffen. Naderhand krijg ik vaak te horen: “Ik vind het echt fijn dat ik dit even heb kunnen vertellen.” De mensen waarmee ik eerder gesproken heb, komen me sneller opzoeken om hun verhaal kwijt te kunnen. De drempel om over gebeurtenissen te praten wordt steeds lager.’ De buddy’s hebben daarmee een positieve invloed op de mentale staat van medewerkers binnen DJI en IND is hun ervaring.

Onderzoeksresultaten TNO

TNO deed onderzoek naar het buddyproject. Om te achterhalen of het zin heeft om dit nu nog kleinschalige initiatief uit te breiden. CNV-bestuurder Martijn Edelbroek vertelt dat TNO hiervoor ook keek naar de resultaten van de omgang met vergelijkbare situaties bij bijvoorbeeld de politie. ‘Ook daar gaan ze, zeker bij grote incidenten, met elkaar als team het gesprek erover aan. En ook daar helpt het om dingen van je af te praten. Uit het TNO-onderzoek blijkt sowieso dat buddy’s als laagdrempeliger worden ervaren dan vertrouwenspersonen, maar medewerkers zich soms nog wel afvragen hoe vertrouwelijk gesprekken met een buddy echt zijn. Dat geeft aan hoe belangrijk het is dat gesprekken vertrouwelijk plaatsvinden. Het liefst anoniem en ongeregistreerd.’

Breder implementeren

Martijn Edelbroek vertelt dat het bij de politie zes jaar duurde om een kleinschalig project breder te implementeren. ‘Het heeft tijd nodig om een dergelijk project goed van de grond te krijgen. Wat daarvoor nodig is? Onder meer een werkgever die erachter staat, een directe leidinggevende die het project omarmt, en de ruimte en tijd voor mensen om hun weg naar een buddy te vinden. Buddy’s moeten zich goed kunnen profileren, zodat ze gevonden worden. Dat heeft tijd nodig. Bij senior buddy’s – zeer ervaren krachten die in 2022 zijn gestart als buddy – gaat dat al veel beter.’

Laagdrempeligheid is een must

‘Belangrijk is ook dat je het niet te veel gaat formaliseren,’ aldus Martijn Edelbroek. ‘De laagdrempeligheid moet gewaarborgd worden. Dat maakte het onderzoek van TNO ook lastig, want het liefst werden de buddy’s en medewerkers die hun hart luchtten helemaal bevraagd. Terwijl de mensen het juist zo prettig vonden dat ze in anonimiteit het gesprek met een buddy konden aangaan. Ze wilden niet dat het gesprek werd vastgelegd of ze geïnterviewd zouden worden.’

Personeelstekort heeft nu prio

Voordat een medewerker buddytaken kan vervullen, heeft hij of zij een opleiding nodig. En die is vrij kostbaar. Dat moet uit een bepaalde hoek gefinancierd worden. Bij directies van DJI en IND is er interesse in het buddyproject, maar de personeelstekorten en veiligheid gaan daar nu voor. Terwijl het daarvoor juist van belang is om te werken aan het behoud van personeel. Martijn Edelbroek: ‘Want wat zorgt ervoor dat mensen weggaan? Onder andere incidenten, waarvoor geen adequate en vroegtijdige opvang is. Dit is nodig om mensen bij te staan en te voorkomen dat ze uitvallen of een andere, veiligere en mogelijk beter betaalde baan zoeken.’

Zorgen CNV

CNV maakt zich zorgen om de toenemende agressie op de werkvloer voor DJI- en IND-medewerkers. Er zijn personeelstekorten waardoor er minder collega’s gelijktijdig aan het werk zijn en dit kan zorgen voor gevaarlijke situaties en onveilige werksituaties. Daarbij hebben de personeelstekorten gevolgen voor het uitvoeren en verder brengen van het buddytraject. Terwijl TNO adviseert dat een vervolg van het buddytraject nodig is. CNV roept daarom werkgevers op om ondanks personeelstekorten wél te investeren in buddy’s. Martijn Edelbroek: ‘Laten we de dialoog met elkaar – werkgevers, werknemers en eventueel CNV – aangaan om dit verder te brengen. Anders hou je de vicieuze cirkel in stand, waardoor tekorten aan personeel en werkdruk steeds groter worden.’ Goed werkgeverschap is bepalend in tijden van schaarste.