Grapjes
'Ik vond het fijn om na het overlijden van mijn oma weer aan het werk te gaan. Het gaf afleiding. Collega’s grapjes horen maken, in beslag worden genomen door het werk. Maar het was ook heel vreemd. Ik had op het werk wel verteld dat mijn oma was overleden, maar niemand wist dat ik bij haar en mijn opa in huis woonde. Dus niemand wist wat de impact van haar dood op mijn leven was. Ik praatte er niet over. Ik was jong, wilde erbij horen. Oma’s gaan nou eenmaal dood. Dat ik toevallig bij die van mij wóónde, dat deed er volgens mij voor anderen niet toe.'
Targets
'Ik had net havo-examen gedaan en werkte vier dagen in de week bij een bureau. Ik moest veel telefoneren met klanten, het was commercieel en intensief werk. Het contact met mijn collega’s was goed maar het kostte me opeens regelmatig moeite om mijn targets te halen. ‘Gewoon doen’ kostte me zoveel energie dat ik me steeds vaker ziek begon te melden. Na een jaar ben ik gestopt met die baan.'
Poppenkast
'Achteraf wilde ik dat ik daar had verteld wat de impact van mijn oma’s dood op mijn leven was. Dat mijn oma niet zomaar een oma was, maar dat ik bij haar en mijn opa woonde. Dat zij samen mijn thuis waren en dat dat met haar dood helemaal was veranderd. Achteraf wilde ik ook dat iemand me ernaar had gevraagd. Had gezien dat ik poppenkast speelde. Ik denk dat het al voldoende was geweest als er begrip voor mijn situatie was geweest.'
Wassen en koken
'Ik was heel jong en legde zelf niet de link tussen het verlies van mijn oma en mijn vermoeidheid. Het kwam niet in me op dat ik niet lekker in mijn vel zat en me steeds vaker ziek meldde omdat mijn thuissituatie zo was veranderd. Dat het daar heel confronterend was dat ik taken van mijn oma overnam, zoals wassen en koken, en steeds meer voor mijn opa ging zorgen. Ik was jong, ik had geen idee wat rouw was.'
Onverschilligheid
'Ik heb later nagedacht waarom ik niet op mijn werk vertelde wat er in mijn leven aan de hand was. Ik denk dat ik dacht: als ik er open over ben en het doet ze weinig, dan is dat nog veel erger dan als ze niets zeggen omdat ze het niet weten. Liever dat ze er uit onwetendheid niets over zeggen dan uit onverschilligheid. Nee, niet handig. Ik had het voor mezelf minder ingewikkeld gemaakt als ik erover had gepraat. En als er op de werkvloer meer kennis was geweest over indirecte gevolgen van rouw. Al was het maar bij één collega geweest.'