Demente cliënt met losse handjes

Ik ben 18, verpleegkundige in opleiding en loop stage op het platteland van Twente. Vanuit het wijkgebouw in het dorp fiets ik van boerderij naar boerderij. In een zwart koffertje zitten mijn wegwerphandschoenen, wasschort, pleisters, een flesje zoete olie en mijn boterhammetjes. ‘Fijn daj dr bint zuster’, zegt de vrouw van mijn cliënt. Ik zie aan haar dat het weer een heftige nacht is geweest. Meneer is behoorlijk in de war, norsig en incontinent. Toch wil zij dat hij thuis blijft, zolang het nog lukt. Haar man kijkt me argwanend aan. ‘Wie bin ie?’ Ik maak duidelijk dat ik de wijkzuster ben en vraag of hij met me mee gaat onder de douche.

Ik knoop mijn schort om en probeer de ernstig bevuilde pyjama uit te trekken. Ik buk me en voordat ik weer kan opstaan, lig ik op de grond. Ik probeer meneer af te leiden. Ik spreek hem aan bij zijn voornaam en in het Twents dialect. Dat lijkt te werken. Ik vertel een grap. Er verschijnt een klein glimlachje op zijn gezicht. Mevrouw komt even polshoogte nemen: ‘Gaat het goed hier?’ ‘Ja hoor’ zeg ik en geef meneer een dikke knipoog.

Even later staat hij onder douche en ik begin ik hem in te zepen. Hij lijkt zich iets te ontspannen. Maar voordat ik er erg in heb, krijg ik een klap midden in mijn gezicht. Ik weet de situatie te keren door te gaan zingen. Niet veel later zit hij fris gewassen en tevreden naast zijn vrouw op de bank, voorzichtig nippend aan zijn koffie met vel. Op de fiets realiseer ik me hoe bedreigend dat moet zijn voor iemand die zo in de war is. Een onbekende komt in jouw douche met plastic handschoenen op je af terwijl je in je blootje staat.

Maar er is ook een andere kant. Want moet je dit gedrag dan altijd maar tolereren? Ik denk dat dat in elke situatie weer anders is. We moeten beseffen dat bepaald gedrag ook bepaald gedrag uitlokt, in bijna alle gevallen onbewust. Openhartig praten hierover en reflecteren op problematische situaties is essentieel om veilig te werken, grenzen te stellen en die grenzen te bewaken. En dat begint bij voldoende veiligheid binnen het eigen team. In 1991 was daar weinig oog voor, dat zal nu hopelijk wel anders zijn.