‘Fijn om mee te mogen denken’

‘We mogen meepraten over het werk en over de zorg voor onze cliënten. Als er een nieuw protocol voor onze doelgroep wordt geschreven, dan mogen wij daar een mening over geven voordat het wordt uitgerold. We bepalen welke klinische lessen worden gegeven op de afdeling en geven aan waar wij behoefte aan hebben.’ Dat zegt Gudrun Beerda, eerste verantwoordelijke verzorgende bij ZuidOostZorg. Collega Ina Venema, verzorgende individuele gezondheidszorg, vult aan: ‘We roosteren zelf mee en tijdens werkoverleggen kunnen we onderwerpen agenderen.’ De Friese zorginstelling heeft veertien locaties met zo’n 900 cliënten en bewoners. Beide verzorgenden werken op een afdeling met cliënten die een psychiatrische aandoening en ouderdomsproblematiek hebben en zitten allebei in de VVAR: de Verpleegkundige en Verzorgende Adviesraad.

Invloed uitoefenen

De afgelopen vijftien jaar is ZuidOostZorg veranderd naar een zorgorganisatie met een platte organisatiestructuur. Daarbij zijn zo min mogelijk tussenliggende managementlagen, zodat werknemers productiever en meer betrokken zijn. ‘We streven naar gelijkwaardigheid. Professionele zeggenschap is een middel om gezamenlijk tot overeenstemming en een goed resultaat te komen’, zegt Venema. Velen vinden dat ijn. Beerda: ‘Ik kan niet voor heel ZuidOostZorg spreken, maar mijn meest directe collega’s ervaren de zeggenschap en zijn daar blij mee, omdat we invloed hebben. Afgelopen jaar hebben we bijvoorbeeld de begroting besproken met onze manager. We hebben de inkomsten en uitgaven tegen het licht gehouden en aangegeven hoe wij daar tegenover staan. Dan word je bewuster en bespaar je automatisch geld. Het is fijn om daarover te mogen meedenken.’

Blijven professionaliseren

Dat stukje vertrouwen en verantwoordelijkheid is belangrijk, benadrukt Ina. ‘We krijgen de mogelijkheid om ons te blijven professionaliseren, bijvoorbeeld door cursussen als Professioneel Zeggenschap en Professioneel Leiderschap te volgen, maar ook workshops over specifieke persoonlijkheidsstoornissen zoals borderline.’ Ook reablement, een manier van werken waarmee hulpverleners ouderen helpen om hun eigen leven te leiden, is een terugkerend thema. ‘De zorg is de laatste jaren enorm veranderd’, legt Beerda uit. ‘Je moet met steeds minder medewerkers dezelfde – of misschien wel pittigere – zorg leveren. Hoe doe je dat? Daar moeten we het met elkaar over hebben.’

Niet vanzelfsprekend

Niet voor iedereen is professionele zeggenschap vanzelfsprekend. Venema: ‘Het heeft twee kanten: het geeft ruimte tot zeggenschap, maar mensen moeten die verantwoordelijkheid ook pakken. Dat is het grootste euvel. Veel mensen zijn nog niet gewend om zeggenschap te nemen.’ In de cao VVT, die geldt voor zo’n 500.000 medewerkers, is ruimte gereserveerd voor professionele zeggenschap. Venema: ‘Het is nu bij wetgeving bepaald, maar daarmee zijn we er nog niet. Ik denk niet dat het genoeg is dat het alleen in de CAO genoemd wordt.’

Belang bij hebben

Organisaties hebben ook hulp nodig, constateert Venema. ‘Dat het salaris is aangepast is natuurlijk hartstikke mooi. Maar als er alleen kleine contracten worden uitgedeeld, dan gebeurt er alsnog onvoldoende. De meeste mensen kunnen niet rondkomen als ze slechts 16 of 18 uur werken. Bovendien is de kans dat ze verantwoordelijkheid pakken dan kleiner, want dan nemen ze geen deel aan het totaal. Om zeggenschap te willen nemen, moet je daar een belang bij hebben, je moet een volledige baan hebben. Personeelstekort is een belangrijk onderwerp, nu en in de toekomst. Hoe maken we het aantrekkelijk om mensen in de zorg te laten werken? In ieder geval niet door mensen een halve baan aan te bieden.’

De aanhouder wint

Bij ZuidOostZorg staat het onderwerp hoog op de agenda, onder meer met het post-mbo programma Vakmanschap & Leiderschap, de organisatie van Het Jaar van de VIG en diverse workshops. Daarmee geeft het bedrijf een goed voorbeeld. Wat andere organisaties hiervan kunnen leren? Venema: ‘Deel je expertise en ga met elkaar in gesprek, met directe collega’s en collega’s met andere disciplines.’ Beerda voegt toe: ‘Ga het gesprek met de achterban aan en zorg dat je verpleegkundigen en verzorgenden een podium geeft. Zij zijn degenen die het werk moeten uitvoeren en hebben dus vaak goede adviezen. Denk buiten je eigen kaders en blijf de boodschap herhalen. Het meekrijgen van de hele vakgroep kost tijd, maar de aanhouder wint en al het goede komt langzaam.’

Droom

Veel mensen weten binnen ZuidOostZorg de VVAR inmiddels te vinden, maar nog niet iedereen. ‘Mijn droom is dat in de toekomst echt iedereen ons weet te vinden’, zegt Beerda. ‘Dat alle collega’s weten wat we doen, hun zeggenschap gebruiken en verantwoordelijkheid nemen. Of zoals de voorzitter van de VVAR dat eerder zo mooi heeft omschreven: het gaat niet om het krijgen van zeggenschap, het is het durven en willen nemen van je zeggenschap als individuele beroepsbeoefenaar.’

Meer weten over zeggenschap?

Bezoek onze pagina Zeggenschap op de werkvloer en ontdek hoe CNV zich inzet om zeggenschap te versterken voor alle werkenden in Nederland. Hier vind je informatie over wat zeggenschap inhoudt, hoe het kan bijdragen aan een betere werkcultuur, en welke stappen CNV zet om dit te bevorderen.